Δεκέμβριος 2011 (2 άρθρα)

 ---------------------------------------------------------------------------------------------------------

   11 Δεκεμβρίου 2011, Κυριακάτικη Ελευθεροτυπία 

   «Δεν τον κάνεις καλά τον Παπαδήμο», μου σφύριξε περιπαικτικά ένα βράδυ ο Τάσος Παυλόπουλος. Ο Τάσος είναι εξαιρετικός ζωγράφος με σπάνιο χιούμορ και η γνώμη του μετράει. Αλλά πώς πρέπει να σκιτσάρω τον Παπαδήμο;
   Σκιτσάρω ένα γελοιογραφικό πορτρέτο θα πει περιγράφω με αστείο αποτέλεσμα μοντέλα επιφανή ή όχι, σχεδιάζω φευγαλέα, με αφέλεια, τα χαρακτηριστικά ενός προσώπου (σχεδόν σημαίνει σχεδιάζω στο περίπου) και το κοροϊδεύω, το χλευάζω. Η διακωμώδηση της ανθρώπινης όψης αποτελεί ένα διασκεδαστικό παιχνίδι κακίας για τους τεχνίτες του είδους -δένεις έναν «Τρίτο δρόμο» στο πόδι του Ανδρέα, σαν κονσερβοκούτι στην ουρά μιας γάτας- που διευρύνει ευτράπελα (το σκίτσο) την κακεντρεχή παρατηρητικότητα των αναγνωστών.
   Στην κλασική Ελλάδα η προσωπογραφία είναι άγνωστη, αφού οι αρχαίοι λατρεύουν έννοιες αφηρημένες, όπως η αρετή, η σοφία, το κάλλος, στερούμενοι μεγάλων προσωπικοτήτων όπως ο Σαρκοζί, η Μέρκελ και ο Μπαρόζο. Σε πείσμα του θεού Γέλωτος, τα πρώτα φωτογραφικής ακρίβειας πορτρέτα, τα Φαγιούμ δηλαδή, είναι θλιβερά, αφού προορίζονταν για ταφική χρήση και δημιουργήθηκαν από μια πολυπολιτισμική κοινωνία -Αιγύπτιοι, Ελληνες, Σύριοι, Ρωμαίοι, Νούβιοι, Εβραίοι- χωρίς την έγκριση του κ. Γεωργιάδη. Πρέπει να διατρέξουμε 10 αιώνες πάνω από ικριώματα, κρεματόρια και εκατόμβες όπου αμαρτωλοί δαίμονες, μάγισσες και αλλόθρησκοι, αναλαμβάνοντας τον ρόλο του καταγέλαστου μασκαρά, μαρτυρούσαν το μεγαλείο του ενός και αληθινού θεού διασκεδάζοντας την πλατεία, έως ότου ο Ντα Βίντσι χαράξει τα γελοιογραφικά πορτρέτα κάτι παρασίτων της παπικής αυλής.
   Αλλά τι είναι αστείο; Εάν κάποιος γεράκος τρεκλίζοντας σκοντάψει και πέσει μπρούμυτα στο χώμα, αυτό προκαλεί μαύρη θλίψη. Αντίθετα, όποιος βαδίζοντας με έπαρση και πόζα βρεθεί φαρδύς-πλατύς στο έδαφος, συνοδεύεται από χάχανα. Για τούτο ο Μπεργκσόν ως αντικείμενο του σαρκασμού ορίζει την ακαμψία, τον κομπασμό, την πόζα των ξιπασμένων φαμφαρόνων. Τα φουσκωμένα παγόνια είναι καταδικασμένα στα γιούχα της σάτιρας, οι κορδωμένοι στρατιωτικοί π.χ., οι φαντασμένοι ιεράρχες και οι αλύγιστοι πολιτικοί.
   Τούτοι οι τελευταίοι και τι δεν κάνουν για να σιδερώσουν το προσωπείο τους. Κακώς οι παραμορφώσεις που επιβάλλει η κοκεταρία θεωρούνται αυτοκαταστροφική τάση των γυναικών. Καμιά γυναίκα δεν υποβάλλει το πρόσωπό της στη σχεδόν τραυματική καθημερινή επέμβαση του ξυρίσματος για να εξαλείψει τα χαρακτηριστικά της. Δικαίως κάποτε η ξούρα, η ξουρία, λογιζόταν ταυτόσημη της φενάκης και του ψεύδους. Και αν η μανία της απόκρυψης χαρακτηρίζει τους άδολους ψηφοφόρους, στους πολιτευτές μεταβάλλεται σε μανιοκαταθλιπτική ψύχωση. Γράφει ο Στάθης στο «Ναυτίλο» την περασμένη Δευτέρα: «Ωραία ομιλεί στη Βουλή ο κ. Παπαδήμος. Με τον άχρωμο τόνο και τον ρυθμό ενός αυτόματου τηλεφωνητή. Αλλά και αυτά που λέει έχουν εξίσου "κάτι το ωραίον"».
   Παρά τη συγκάλυψη και με βάση τον κανόνα της ακαμψίας -συνειδητά ή όχι, αδιάφορο- ο Πέτρος Ζερβός δημοσίευσε στην εφημερίδα «Δρόμος» (3/12/2011) ένα γελοιογραφικό πορτρέτο του κ. Λουκά Παπαδήμου αποκαλυπτικό. Ο Πέτρος Ζερβός έφερε στις σελίδες της ελληνικής δημοσιογραφίας ένα βαρύτιμο ταλέντο, πλαισιωμένο από την ακούραστη εργασιακή του επιμονή. Παρουσιάζει στιβαρά σχέδια, οργανωμένες συνθέσεις, ευφυέστατες, πρωτότυπες ιδέες, μοναδικό, αναγνωρίσιμο ύφος, αντοχή στο χρόνο, ευρύτατη θεματική κλίμακα. Και, πέραν των προσωπικών του καλλιτεχνικών αρετών, ως δημιουργικό οίστρο αξιοποιεί την πλούσια συσσωρευμένη πείρα των βετεράνων του είδους, την ερεθιστική άμιλλα δεινών συναδέλφων της γενιάς του και την επίγνωση των υψηλών επιδόσεων του διεθνούς Τύπου.
   Απέναντι σε αυτή τη δύναμη πυρός δεν υφίστανται απόρθητα εγώ. Ο κ. Λουκάς Παπαδήμος που εκθέτει ο Ζερβός στο «Δρόμο» είναι μία ισχυρή τεθωρακισμένη μάσκα, ένας αμείλικτος, στιλπνός Ροβεσπιέρος, ένας κρυψίνους, υστερόβουλος, μεταμφιεσμένος χαμαιλέων, ένα Αλιεν αρπακτικό και αιμοβόρο, συσπειρωμένο για την οριστική του εφόρμηση εναντίον μας. Αλλά αγνόησε τον νόμο του Μπεργκσόν.

---------------------------------------------------------------------------------------------------------

    18 Δεκεμβρίου 2011, Κυριακάτικη Ελευθεροτυπία 

   «Η παλινδρόμηση του κ. Π. Τόμσεν στη χώρα μας και οι κυλιόμενοι έλεγχοι που πραγματοποιεί αυτός και οι άλλοι επιθεωρητές του ΔΝΤ στα βιβλία εσόδων-εξόδων του κράτους τηρούν τα ήθη και έθιμα του τόπου μας, σέβονται τις παραδόσεις των λαών της νοτιοανατολικής Μεσογείου και προάγουν τον -κατά την κ. Αγκελα Μέρκελ- εβραιοχριστιανικό πολιτισμό της Ευρώπης.
   Πράγματι, στα Ομηρικά έπη η Ηρα, ο Ερμής, ο Ποσειδών, ο Απόλλων και η Αθηνά -όπως οι κ.κ. Ράιχενμπαχ και Φούχτελ- επιθεωρούν τους ήρωες, ελέγχουν τις πράξεις τους και επεμβαίνουν στην περιπετειώδη ζωή τους. Μία τρόικα εξάλλου, τρεις άγγελοι -μεταμόρφωση του παντοδύναμου επιθεωρητή- επισκέπτεται τον Αβραάμ της Βίβλου, για να ελέγξουν την ευσέβεια και τα οικονομικά του, η αγιογραφία κερδίζει ένα από τα αγαπημένα της θέματα και το ζεύγος Αβραάμ και Σάρα τον Ισαάκ. Και βέβαια αυτός ο ίδιος ο κύριος ημών Ιησούς Χριστός -αυτός που τη γέννησή του θα γιορτάσουμε οσονούπω- είναι ένας, μεταμφιεσμένος σε μαραγκό, κατ' εντολήν επιθεωρητής, ένας ελεγκτής των αμαρτιών και, γιατί όχι, τιμωρός κι εκδικητής.
   Με την ίδια λογική που αποστέλλονται σήμερα επιθεωρητές και μονιμοποιούνται οι ελεγκτές της task force, καθιερώθηκαν οι απόστολοι του χριστιανισμού και οι επίσκοποι των εκκλησιών. Και αφού οι μεταμφιεσμένοι επιθεωρητές αφθονούν στον Ομηρο και την Αγία Γραφή, εμφανίζονται συνάδελφοί τους και στην «Χαλιμά». Θα σταθούμε μόνο στον μεγαλοπρεπέστερο όλων των χαλίφηδων της Σεχραζάτ, στον Χαρούν ελ Ρασίντ, που συνήθιζε να κυκλοφορεί μεταμφιεσμένος για να ελέγχει τη ζωή της Βαγδάτης πριν εκταμιεύσει τις δόσεις των δανείων.
   Είναι λογικό μετά από τόσες μεταμορφώσεις και μασκαριλίκια να ακολουθεί το γέλιο, το αδιόρατο μειδίαμα έως το χοντρό, τρανταχτό χάχανο. Το Διαδίκτυο μας πληροφορεί πως «Ισαάκ» -γόνος της μεταμόρφωσης του επιθεωρητή- σημαίνει «θα γελάσει». Ως παραχαράκτες νομισμάτων, υιοθετούμε τη μετάφραση.
   Αγαπητοί αναγνώστες, ο επιθεωρητής στο ομώνυμο θεατρικό έργο του Νικολάι Γκόγκολ που επελαύνει σε μια επαρχία του τσαρικού κράτους και πανικοβάλλει τους φαύλους, διεφθαρμένους, βαθιά ένοχους άρχοντες του τόπου, στην πραγματικότητα είναι ένας ασήμαντος σουλατσαδόρος, ένα παιδί φανατικό για γράμματα. Το έργο, που βασίζεται σε αληθινό περιστατικό (το αφηγήθηκε, λένε, στον συγγραφέα ο Πούσκιν), συγκαταλέγεται στα αριστουργήματα της παγκόσμιας δραματουργίας. Στέρεα δομημένο, με άρτια σκηνική οικονομία και ζωντανούς, χειροπιαστούς σχεδόν, αξέχαστους ήρωες, χάριν στην ανάλαφρη, πικάντικη, ευρηματική γραφή του αγαπημένου μας Γκόγκολ, κερδίζει εξαρχής τη διαρκή ιλαρότητα του θεατή και τα αβίαστα, ξεκαρδιστικά γέλια.
   Αν και η επικαιρότητα του «Επιθεωρητή» είναι εξόφθαλμη -γράφτηκε λες για το «εδώ και τώρα» στην Ελλάδα της χρεοκοπίας, του μνημονίου και της Μέρκελ- οι άκρως επιτυχείς επεμβάσεις στη μετάφραση του Αλεξάνδρου καθιστούν καθαρό και απολαυστικότερο το χιούμορ των διαλόγων. Ενδιαφέρουσα η σκηνοθετική γραμμή που επέλεξε η κ. Ελενα Πατρικίου. Το κωμικό που ερωτοτροπεί με το γκροτέσκο -άλλο το 'να και άλλο τ' άλλο, επισημαίνει ο Βάρναλης- αξιοποιήθηκε με τον καλύτερο τρόπο. Μπορεί η Οστάνδη του Ενσορ και το Βερολίνο του Γκροτς να πέφτουν μακριά, αλλά ο μπερντές του παραμορφωμένου και ζωώδους Καραγκιόζη στήθηκε εδώ. Οσο το ανέβασμα κερδίζει παραστάσεις και θεατές, θα δικαιώνεται η άποψη της κ. Πατρικίου. Χειροκροτούμε τους ηθοποιούς του θεάματος. Οι ερμηνείες που μας έδωσαν είναι πολύ καλές και ορισμένες στιγμές άριστες. Φιλικό στην παράσταση το απλό σκηνικό του κ. Παντελιδάκη και εξαιρετική η αφίσα που κυκλοφόρησε. Η φιγούρα που υπογράφει ο Σαγκάλ έρχεται λες από τον θίασο των σκιών. Το έργο παίζεται στο θέατρο Εξαρχείων. Καλή διασκέδαση!