Υπάρχει ζωή μετά τα αφεντικά;

 Εφημερίδα των Συντακτών, 2-3 Νοεμβρίου 2013

 ---------------------------------------------------------------------------------------------------------

   Ο παπουτσωμένος βίος

   Η σημαιοφόρος μαθήτρια που παρήλασε ξυπόλητη στη Θεσσαλονίκη κατά την επέτειο της 28ης Οκτωβρίου, μας δίνει την ευκαιρία να ορίσουμε εκ νέου την ειδοποιό διαφορά του ανθρώπου.

Λέγεται πως όταν ο Πλάτων προσδιόρισε τον άνθρωπο ως ζώον δίπουν και άπτερον, ο Διογένης μάδησε έναν πετεινό και τον παρουσίασε ως τον «άνθρωπο του Πλάτωνος». Λίγο αργότερα ο Αριστοτέλης, ο μέγας αυτός Σταγιρίτης, υποχρεώθηκε να μας χαρακτηρίσει ως ζώα πολιτικά. Κανόνας που καταρρακώθηκε μετά από 2.500 χρόνια πολιτικού βίου.

Κάποτε είχαμε προσχωρήσει στην τάση που αποδέχεται ως απογόνους του Αδάμ όσους έχουν την ικανότητα να δημιουργούν σκουπίδια. Σκέψη που προϋποθέτει βεβαίως την παραγωγή και κατανάλωση αγαθών. Αλλά το καθεστώς Σαμαρά κατάργησε και την παραγωγή και την κατανάλωση. Εντούτοις η χώρα κατοικείται, αφού κατά τόπους τα ανθρώπινα όντα δίνουν σημεία ζωής. Αρα ένας ορισμός του ανθρώπου είναι όχι μόνον αναγκαίος αλλά και άμεσα απαιτητός.

Η στήλη θα αντιπαρέλθει την πρόταση του Ντέσμοντ Μόρις, που βλέπει τον άνθρωπο σαν γυμνό πίθηκο. Η φροϊδική ανθρωπολογία του διάσημου μελετητή βασίζεται στη μανία μας να αποκτήσουμε απογόνους ιδιωτικής χρήσεως. Παράδοξη επιθυμία, που σήμερα ικανοποιείται από τα ρεπορτάζ του Mega και όχι τη γυμνή αλήθεια.

Αγαπητοί αναγνώστες, ο παπουτσωμένος γάτος στο ομώνυμο παραμύθι που αποδίδεται στον Περό, εξασφαλίζει για το αφεντικό του -τον δήθεν Μαρκήσιο ντε Καραμπά- χρήμα, δόξα και το πολυπόθητο χέρι της πριγκιποπούλας. Και αυτά, με όπλο τα ψηλά του ’ποδήματα που του προσδίδουν κύρος και αξιοπιστία. Αν και ανάλογα με τον εικονογράφο -ο Ντορέ είναι ανυπέρβλητος- η γκαρνταρόμπα του γάτου περιλαμβάνει γιλέκο, κάπα, σπαθάκι και καπελαδούρα, κανένα άλλο ενδυματολογικό στοιχείο δεν τον καθορίζει τόσο όσο τα πατούμενά του. Και είναι λογικό αφού από όλα τα έμβια όντα μόνον οι πολυμήχανοι άνθρωποι βαδίζουν με παπούτσια. Τα πέταλα των αλόγων παραμένουν στη θέση τους χάρη στα καρφιά τους ή την αχρησία.

Κατόπιν αυτών, ο παπουτσωμένος ταυτίζεται με τον παμπόνηρο, τον καπάτσο, τον καταφερτζή, τον άνθρωπο της κοινωνικής επιβολής, αλλά και των στοχαστικών προσαρμογών -έτος Καβάφη έχουμε;- της συμμόρφωσης και της συναλλαγής. Και, φυσικά, το αντίθετό του (ο ανυπόδητος, ο ξυπόλητος) θεωρείται ακοινώνητος, απροσάρμοστος, αποσυνάγωγος, αιρετικός, αντιρρησίας και ελευθέριος. Ο μουσουλμάνος που μπαίνει χωρίς παπούτσια στο τζαμί, εγκαταλείπει τη μάταιη αυτοπροστασία και παραδίνεται στο έλεος του θεού και του Δένδια. Ο μονοσάνδαλος Ιάσων του αιολικού μύθου κινείται άνετα -αφού είναι ήρωας- ανάμεσα στη Θεία και στην ανθρώπινη υπόσταση.

Μουσουλμάνος ή χριστιανός, ο καραγκιόζης μάς στρώνει το τραπέζι στον μπερντέ, κουρελής, καμπούρης και πάντοτε ξυπόλητος. Πολυτεχνίτης και ερημοσπίτης, γιατρός, καπετάνιος, φούρναρης ή μάγειρας αλλάζει σκουφιά, ημίψηλα, φέσια, καλυμμαύχια ή πηλήκια, αλλά ουδέποτε παπουτσώνεται. Ξεδιάντροπος και βρομόστομος, τον χτυπάνε τα τακούνια.

Και όσον αφορά τις γυναίκες, η ανυπόδητη, αν δεν είναι πάμπτωχη, εκλαμβάνεται πλην των άλλων ως αναιδής, προκλητικά ερωτική και ξετσίπωτη αντροχωρίστρα. Η φλογερή Αβα Γκάρντνερ αφηγούμενη τη ζωή της περίπου (από τη σκόνη του Νότου υπέρλαμπτρο άστρο στο χολιγουντιανό σύμπαν) εμφανίζεται στο φιλμ του Τζ. Λ. Μάνκιεβιτς ως «Ξυπόλητη κόμισσα», ταπεινή και απρόσιτη. Εξάλλου το «προπετές αιδοίον» του γαλλικού σινεμά, η Μπριζίτ Μπαρντό, συνήθιζε να κυκλοφορεί στα θέρετρα της Μεσογείου ξυπόλητη, αισθησιακή και μποέμισσα. Σαν τη γυφτοπούλα στο χαμάμ, δηλαδή, που χορεύει «αξεκάλτσωτη» και οι πάντες αγνοούμε αν είναι «Εγγλέζα για Φραντσέζα» αλλά είμαστε βέβαιοι για την ανεξαρτησία της. Κάτι ακόμα: οι αερολογίες των φαντάρων ονομάζονται ράδιο-αρβύλα αφού αυτή είναι το σύμβολο της κατά διαταγήν ζωής και όχι τα όπλα, τα κράνη ή οι σημαίες. Αλλά τώρα θα κλείσουμε για να σας μεταδώσουμε την πληροφορία πως συγκεντρώθηκε το πρωτογενές πλεόνασμα, η οικονομία ανακάμπτει, ολοκληρώνεται το σαξές στόρι και επήλθε η σωτηρία της πατρίδος.