Υπάρχει ζωή μετά τα αφεντικά;
Εφημερίδα των Συντακτών, 2-3 Μαρτίου 2013
---------------------------------------------------------------------------------------------------------
Η πολική θέρμη του Ενκί Μπιλάλ
Οι γκραβούρες ιατρικού εν¬διαφέροντος παρουσιάζουν κάποτε τους λειτουργούς του Ασκληπιού να φέρουν στο πρό¬σωπο ένα τεράστιο αλλόκοτο ράμφος. Υποθέτουμε βασίμως ότι και κατά τον Μεσαίωνα οι θεράποντες θα είχαν επι¬σημάνει πως η μετάδοση των ασθενει¬ών σχετίζεται με τη σωματική επαφή ή την απλή προσέγγιση. Το αποκρουστικό ράμφος καθιερώθηκε (κατά τον γρά¬φοντα) για να αποτρέπει την εγγύτη¬τα και την επακόλουθη μόλυνση. Αυτή η εντυπωσιακή προσωπίδα εξάλλου εξασφάλιζε το απερίγραπτο δέος του ασθενούς για τον μασκοφόρο και την ανάλογη οικονομική του υποδοχή. Ενα παρόμοιο προσωπείο, πολλαπλάσιο σε μέγεθος, κόστος και σημασίες, φέρουν και οι λειτουργοί του υψίστου.
Αγαπητοί αναγνώστες, μεγάλος αριθ¬μός των κατά τον κ. Ανθιμο αμαρτιών καταδικάζονται από το κράτος ως παρα¬βάσεις και κακουργήματα. Η Εκκλησία έχει στο οπλοστάσιό της πλήθος ακόμα ανθρώπινες ενοχές για να εκβιάζει τους φοβικούς: το προπατορικό αμάρτημα, λόγου χάριν, τις λάγνες επιθυμίες ή τους ανόσιους συλλογισμούς. Εάν ήθελαν οι άγιοι πατέρες, τότε η τρέχουσα δικαιο¬σύνη θα τιμωρούσε και τις αμαρτίες αυ¬τές ως αδικήματα. Αλλά η Εκκλησία θα έχανε τους λόγους της ύπαρξής της. Με πρόσχημα τη συγχώρεση αυτών των κρι¬μάτων έρχεται σε επαφή με το χριστεπώ¬νυμο πλήρωμα. Και είναι γνωστό πως ο δάσκαλος μας υποδέχεται ως αγράμμα¬τους, ο γιατρός μάς βλέπει ως ασθενείς και ο ιερέας μάς θεωρεί παλιανθρώπους. Και για να μη μολυνθούν από τα ανοσι¬ουργήματα των μιαρών πολιτών, οι αγα¬θοί λευίτες καθιέρωσαν και αυτοί ένα απροσδιόριστου μεγέθους αποτρεπτικό ράμφος. Το αποτελούν η παγιωμένη αρ¬χαΐζουσα γλώσσα της «Θείας λειτουρ¬γίας», η ιδιότυπη φωνητική βυζαντινή μουσική, ο εξπρεσιονισμός -μοναδικός και ανεπανάληπτος- των τοιχογραφιών και των φορητών εικόνων και η ξεχωρι¬στή αρχιτεκτονική των ναών. Και ακό¬μα: η καρναβαλικού τύπου αμφίεση των ιερέων και τα ψευδώνυμα με τα οποία θωρακίζονται οι κληρικοί έναντι των λαϊκών. Προσωπείο ή ράμφος, ο συντά¬κτης του παρόντος θα υπερασπιζόταν με νύχια και με δόντια την παστερίωση της ορθοδοξίας, όχι επειδή επί του προ-κειμένου καταλαμβάνεται -ο γράφων- από μια πυρέσσουσα ζαν-ζακ-ρουσίτιδα αλλά λόγω αναπτύξεως του «στίλβοντος ποδηλάτου».
Ο Φρόιντ έλεγε πως η θρησκεία εί¬ναι μια παγκόσμια νεύρωση. Οι πιστοί που εμφορούνται από την πεποίθηση πως κάποιοι αντίχριστοι κακούργοι σταύρωσαν τον Θεό τους (μεταξύ των δημίων υπήρξε ασφαλώς και ένας προ¬πάτοράς τους) εκδικούνται την ανθρω¬πότητα με ιδεοληψίες, παραληρήματα και οπτασιασμούς. Και με το οπλοστά¬σιο του κράτους αλλά και την επικου¬ρία των μεταφυσικών φόβων (μεταφέ¬ρονται επί της γης από τον κ. Σαμαρά συνομιλητή του Θεού) απαιτούν, αξιώ¬νουν δουλοπρέπεια και τυφλή υποταγή, όπως οι κατακτητές από τους σκλάβους. Και ενώ η Αριστερά έναντι της Εκκλη¬σίας πολιτεύεται με ανεξιθρησκία, οι αρχιερείς επιμένουν στη μισαλλοδο¬ξία τους επειδή θέλουν την ορθοδοξία μία, καθολική και οικουμενική. Ο Φ. Ντοστογιέφσκι γράφει στους «Καρα¬μαζώφ»: «Αυτή η ανάγκη της συμφω¬νίας στη λατρεία είναι το μεγαλύτερο βασανιστήριο και του ανθρώπου χω¬ριστά αλλά και της ανθρωπότητας στο σύνολό της από την αρχή του κόσμου. Γι’ αυτήν την κοινή λατρεία αλληλοεξο¬ντώνονταν με το σπαθί». Οσον αφορά εμάς, το πρόβλημα της μισαλλοδοξίας θα έλυνε διά παντός η πλήρης ή γενική απουσία οποιασδήποτε λατρείας. Αλλά, ως γνωστόν, ο καθένας είναι έτοιμος να πολεμήσει υπέρ της εξάρτησής του. Κατά συνέπεια φορολογούνται οι πλα¬νόδιοι κουλουροπώλες και ουδέποτε η Εκκλησία. Ταμειακές μηχανές τοποθε¬τήθηκαν και στα περίπτερα και ούτε μία σε ενοριακό παγκάρι. Ο κάθε κτηνοτρό¬φος πληρώνει τους βοσκούς από την τσέπη του αλλά τους καλούς ποιμένες πληρώνει το Δημόσιο. Για τούτο με ικα¬νοποίησαν οι δηλώσεις του κ. Κουράκη που αφορούσαν τα οικονομικά της Εκ¬κλησίας των Ανθιμων. Μελανό σημείο των προτάσεών του βεβαίως παραμένει το γεγονός ότι επ’ αυτών συμφωνεί και ο κ. Στουρνάρας. www.gianniskalaitzis.gr
Ο αναγνώστης που ψηλαφεί τις σελίδες του Ενκί Μπιλάλ μένει εκστατικός. Και το βαθύ αυτό συναίσθημα προκαλείται από το αδρό σχέδιο των μορφών που κινεί στα καρέ του ο δημιουργός, προέρχεται από τον στιβαρό τρόπο με τον οποίο οικοδομείται η εικαστική σύνθεση των κόμικς, οφείλεται στη ζωηρή, στη μεγάλη ανανεούμενη κλίμακα των χρωμάτων, παράγεται από την πρωτότυπη απολύτως προσωπική ευφάνταστη σύλληψη του εικονογραφούμενου σύμπαντος, πλάθεται από την αξιοθαύμαστη τεχνική κατάρτιση, τη δεξιοτεχνία του Μπιλάλ, την εξαιρετική γνώση και την ευρύτατη ποικιλία των μέσων, συμβατικών ή ηλεκτρονικών, την επιτυχή χρήση των υλικών, προσόντα που εξυψώνουν τον εν λόγω καλλιτέχνη μεταξύ των δύο πυλώνων του κόμικς επιστημονικής φαντασίας στην Ευρώπη Ντρουιγιέ και Μέμπιους.
Οι αρετές αυτές πολλαπλασιάζουν την προσοχή μας στο έργο του Ενκί Μπιλάλ, αφού αναλογιστούμε το μέγα πλήθος των εικόνων που μας προσφέρει, τα άλμπουμ, τα πολυάριθμα άλμπουμ που ολοκλήρωσε, τις αφηγηματικές αξίες που καθιέρωσε, τη γοητεία που ασκεί. Αισθητικές κατακτήσεις που στηρίζονται στη συνέπεια, στη μακροχρόνια επιμονή με την οποία υπηρετείται το ιδιαίτερο γλωσσικό ύφος του καλλιτέχνη, αναγνωρίσιμο, βατό και οικείο στον καθένα που χάρηκε τις πρώτες δυο-τρεις σελίδες του Ενκί Μπιλάλ.
Δυστυχώς, αγαπητέ αναγνώστη, το «Ιδρυμα Ωνάση» δεν διαθέτει -είναι προφανές- την οικονομική επιφάνεια μιας Νίκης Τζούδα ή ενός Γιώργου Μπαζίνα. Στερείται επίσης τις κτιριακές υποδομές και τις τεχνικές υπηρεσίες της «Βαβέλ». Αδυνατεί να συντηρήσει εξάλλου το πολυάριθμο εξειδικευμένο επιστημονικό και εργατικό προσωπικό, που με αυταπάρνηση θα οργανώσει εκθέσεις ή φεστιβάλ αφιερωμένα στα κόμικς και στους δημιουργούς τους. Για τούτο όσοι προσέτρεξαν το βράδυ της περασμένης Τετάρτης στη Στέγη Γραμμάτων και Τεχνών, για να παρακολουθήσουν τη συνέντευξη του Ενκί Μπιλάλ με τον καλό δημοσιογράφο κ. Αρχιμανδρίτη, δεν είχαν την ευκαιρία να διασταυρώσουν την ειλικρίνεια του διαλόγου με το γνήσιον των εικόνων. Η έκθεση απουσίασε και στη θέση της πριν από τη συζήτηση παρακολουθήσαμε από προτζέκτορος μια σύντομη παράθεση μοναχικών εικόνων και ούτε μία ολοκληρωμένη σελίδα από τα κόμικς του θαυμαστού δημιουργού. Ισως οι οργανωτές πιστεύουν πως «τις χειρότερες κοινοτοπίες τις έχουν ακούσει οι πίνακες που εκτίθενται στα μουσεία», κατά την έκφραση του Μισέλ Τεβόζ. Και για να εξορκίσουν τις κοινοτοπίες, απέβαλαν από την αίθουσα τις εικόνες.
Ενδέχεται εξάλλου οι υπεύθυνοι της Στέγης να έχουν προσχωρήσει στην άποψη σύμφωνα με την οποία κόμικς είναι το ντεκουπάζ(*) και όχι οι διάλογοι ή οι ζωγραφιές. Πράγματι στα κόμικς, στα φουμέτι του αναρχικού Νταλμαβίβα η εικόνα είναι μία πόρτα φυλακής όλη κι όλη που επαναλαμβάνεται από καρέ σε καρέ. Ο Κοπί συνήθιζε να σκιτσάρει αλλεπάλληλα κάντρα με μία γυναίκα, την ίδια πάντα και μόνο. Ο Σνούπι διαλογίζεται ενώ ακινητεί πάνω στη στέγη της καλύβας του και σε όλα τα καρέ τού στριπ. Ο Φάιφερ σχεδίαζε δισέλιδα κόμικς με μία και μόνο ακίνητη φιγούρα. Και όσον αφορά τους γραπτούς διαλόγους γνωρίζουμε μεγατόνους εντύπων ιστοριών χωρίς μία λέξη.
Και πέραν αυτών είναι βέβαιο πως η τυραννία των εικόνων καταστρέφει τη δυνατότητα επικοινωνίας μέσω του γραπτού ή του προφορικού λόγου. Το μέλλον του κόσμου είναι δυσλεκτικό. Οπως αποκάλυψε η έρευνα που δημοσίευσε η εφημερίδα μας την περασμένη Δευτέρα, όχι μόνο η μαθητιώσα νεολαία, αλλά και υψηλόβαθμα στελέχη επιχειρήσεων είναι ανίκανα να επικοινωνήσουν γραπτώς, σε βαθμό αναλφάβητου.
Για τούτο η Στέγη μάς παρουσίασε έναν Μπιλάλ ανεικονικό, φλύαρο και για λόγους ασφαλείας μπουρζουά. Ο Μάης του '68, με τον οποίο είναι συνυφασμένη η έκρηξη των μπαντ-ντεζινέ, οφείλεται στον Ντε Γκολ, τον Νίξον, τον Κίσινγκερ.
(*) περιγραφικές ή συμβολικές εικόνες οργανωμένες κατά συρροήν χάριν επικοινωνίας
|
