Κείμενα δημοσιευμένα στο περιοδικό ΓΑΛΕΡΑ

  Η «Χωµατερή» ή οι µετενσαρκώσεις του Αισώπου
  Tεύχος 23, Αύγουστος 2007

   Ένα οικοσύστηµα απεικόνιση πλήρης του κοινωνικού και φυσικού µας περιβάλλοντος, µοναδικό τεχνικό εφεύρηµα, αν και τόσο απλό, που απολαµβάνουµε σε παγκόσµια πρώτη.

   Από όλες τις µεγάλες απώλειες που έχουν υποστεί τα ελληνικά κόµικς, όπως η κοίµηση της Μαρίας Ζογλοπίτου, φέρ’ ειπείν, ή η αυτοεξορία του Λέανδρου, µία είναι οριστική και αµετάκλητη: η µεταµόρφωση του Δηµήτρη Παπαϊωάννου. Ακούµε ότι από το Μεγάλο Πουθενά γύρισαν πολλοί, αλλά από το Μεγάλο Σουξέ κανένας. Εάν για την Μαρία-Ηλέκτρα η επανέκδοση του «Χαµένου Φάσµατος» σηµαίνει την εκ νέου επιστροφή τής Άνοιξης από το βασίλειο του Πλούτωνα, για τον Λέανδρο η ελεύθερη κυκλοφορία τής «Χωµατερής» είναι ένα µέτρο επιείκειας που υπέγραψαν για χάρη του οι προσωπικές του αρχές ασφάλειας.
Τα ζώα µε ανθρώπινη συµπεριφορά και οι παιδικές παρέες µε ενδιαφέροντα ενηλίκων χρησιµοποιούνται από τους χιουµορίστες για την παραγωγή αστείου µε βέβαιη επιτυχία, όταν ο µάστορας κατέχει τα εργαλεία τής δουλειάς, λένε κάποιοι, και ο αναγνώστης στοιχειώδη ευφυΐα, λέω εγώ. Στην «Ιλιάδα», το µόνο ζώο µε «ανθρώπινη λαλίτσα» είναι ο Ξάνθος, το άλογο του Αχιλλέα. Ακολούθησε η «Βατραχοµυοµαχία» του Πίγρητος, ένας πόλεµος ποντικιών, βατράχων και καβουριών, µια παρωδία που σατιρίζει, όπως όλα τα έργα τού είδους, όχι τη ζωή, αλλά ένα προγενέστερο δηµιούργηµα, την «Ιλιάδα», εν προκειµένω. Ζώα µε ανθρώπινους χαρακτήρες και κοινωνική οργάνωση που µε τα καµώµατά τους περιγελούν την καθηµερινότητά µας, τις πολιτικές και οικονοµικές µας επιλογές, πρωταγωνιστούν στους µύθους τού Αισώπου και στα θεατρικά τού Αριστοφάνη. Ο Αίσωπος, ο ιταλός Μπερτόλδος, ο Ναστραντίν Χότζα και ο Καραγκιόζης είναι οι εκπρόσωποι της λαϊκής σοφίας απέναντι στο πνεύµα των ευγενών, λέει η παράδοση θέλοντας να αποφύγει τον διαχωρισµό των ανθρώπων σε νοήµονες και ανόητους, ενώ εµείς µε ένα άλµα υπεράνω παραδόσεων, βιογραφιών, εγκυκλοπαιδειών και χασµουρητών, εγκαταλείπουµε τα ποντίκια των «βατραχοµυοµαχιών» για να συναντήσουµε τα ποντίκια των υπολογιστών. Με µία σύσταση: οι υποψήφιοι δηµιουργοί κόµικς να µη διαβάσουν τις παρακάτω γραµµές.
   Τα κόµικς είναι τέχνη λαϊκή και το κόµικς-στριπ η λαοφιλέστερη µορφή τους. Αλλά το θέλουµε άµεσο όπως το κινηµατογραφικό γκαγκ, πυκνό όπως το χαϊκού, σύντοµο όπως το επίγραµµα, ιλαρό όπως το ανέκδοτο. Τα κύρια µορφικά του στοιχεία, η µονιµότητα των χαρακτήρων, οι παραλλαγές στο κεντρικό αφηγηµατικό µοτίβο, η αχαλίνωτη σατιρική του διάθεση, βαθµολογούνται µε υψηλό δείκτη δυσκολίας για τον δηµιουργό που έχει να αντιµετωπίσει ακόµα δύο συµπληγάδες: την κανονική περιοδική δηµοσίευση και την αναπόφευκτα παρατεταµένη διάρκεια παραγωγής. Στον παράτολµο νέο καλλιτέχνη που πέρασε από τις προηγούµενες συστοιχίες, προσφέρουµε τα ακόλουθα υλικά για την περίδεση των τραυµάτων του: την αειζωΐα τού «Κρέιζυ-Κατ», τη δόξα τού Κραµπ, τον θρίαµβο του Σουλτς, του Κουΐνο, της Μπρετεσέρ, και την αποθέωση του Ράιζερ.
   Στα ελληνικά το είδος ευτύχησε να αγαπηθεί και να υπηρετηθεί από δύο ευφυέστατους δηµιουργούς, για τους οποίους, εάν χρησιµοποιούσαµε τα θαυµαστικά µας, θα εξαντλούσαµε τα αποθέµατα του διαδικτύου. Και εννοούµε, βέβαια, τους ζωολόγους Ιωάννου και Αρκά. Ο Λέανδρος ανήκει στους επιφανείς επιγόνους τους.
   Σε ένα εκδοτικό περιβάλλον όπου οι εικονογραφικές ικανότητες των δηµιουργών συγκαταλέγονται στα ουσιώδη εν ανεπαρκεία, η «Χωµατερή» του Λέανδρου χορταίνει το βλέµµα τού αναγνώστη µε το λαµπερό περιγραφικό σχέδιό της, αφαιρετικό και γελοιογραφικό όσο χρειάζεται, µε προσωπικό ύφος, προϊόν µιας επίµονης εντατικής µακροχρόνιας καλλιέργειας ενός πλούσιου ταλέντου. Η χρωµατική βεντάλια τού δηµιουργού, απλή, ζωηρή, αναδεικνύει τις αδρές γραµµές τού σχεδίου και ολοκληρώνει τα στέρεα, σαφή, συνεχόµενα κάντρα τού κόµικς-στριπ. Ο εικαστικός Λέανδρος αποδέχεται την ιδιοµορφία των καρτούν και δεν κατατρίβεται σε αδιέξοδες ζωγραφικές ίντριγκες που θα πείσουν τους σοβαροφανείς για τις πλαστικές του δυνατότητες.
   Υποστηρίζουµε την άποψη ότι η αφήγηση δεν είναι παρά µόνο οι ήρωές της, ή οι τύποι της αν προτιµάτε. Οι ποικιλόµορφοι πρωταγωνιστές του «άλµπουµ» (ποντίκια, µυρµήγκια, σκουλήκια, κατσαρίδες, γλάροι) έχουν συγκροτηθεί σε οργανωµένα διακριτά σύνολα, καθώς ορίζει η φύση τους, και επιβιώνουν ανταγωνιστικά ή παράλληλα σε ένα οικοσύστηµα απεικόνιση πλήρης του κοινωνικού και φυσικού µας περιβάλλοντος, µοναδικό τεχνικό εφεύρηµα, αν και τόσο απλό, που απολαµβάνουµε σε παγκόσµια πρώτη.
   Από τους χαρακτήρες τής «Χωµατερής» προτιµώ τη νεκροκεφαλή-ψυχαναλυτή και τον αόρατο αλλά πανταχού παρόντα δυνάστη κ. Μπάγερ. Εν τούτοις, εάν οι τύποι τού κόµικς είχαν οργανωθεί σε παράλληλες οµόκεντρες περιφέρειες, µε το µεγάλο πλήθος των ηρώων να περιστρέφονται γύρω από έναν ή δυο-τρεις πρωταγωνιστές, το αποτέλεσµα θα ήταν ανεπανάληπτο. Αλλά άντε κάν’ το.
   Όσον αφορά το χιούµορ της «Χωµατερής», βασισµένο στη γελοιογραφική δεινότητα του δηµιουργού και στην απλή καθηµερινή γλώσσα της ηλικίας και της εποχής του, δροσίζει τα φριγµένα επεισόδια της σειράς µε ένα διαβρωτικό, αθόρυβο, σπινθηροβόλο πνεύµα. Στα µείον του καρτούν καταλογίζουµε µόνο την αδυναµία του σχεδιαστή να προσπελάσει µια από τις συµπληγάδες που λέγαµε: την απαιτούµενη παρατεταµένη διάρκεια παραγωγής.
   Στο ταξίδι προς το ιδιωτικό του νησί, ευχόµαστε στον Λέανδρο αέρα στα πανιά του.
   Η επιµέλεια της έκδοσης είναι απλώς άψογη.

   του Διονύση Σουρλή