Κείμενα δημοσιευμένα στο περιοδικό ΓΑΛΕΡΑ

  Ψευδώνυµα εναντίον Κυκλώπων
  Enditorial τεύχους #49, Νοέμβριος 2009

   Οι µεγαλοφάνταστοι Έλληνες του Οµήρου, αφού έπλασαν τους δράκοντες ως εικόνα των φυσικών φαινοµένων και των υπεράνθρωπων σωµατικών ικανοτήτων, δηµιούργησαν τα υβρίδια της νοήσεως όπως τη Σφίγγα και τον Τειρεσία λόγου χάριν –τέρατα των ερωτηµάτων και των απαντήσεων αντιστοίχως– και ακολούθως, µε αυτή την επιτυχή αυθαιρεσία εφηύραν την προσωποποίηση της ολιγοφρένειας, δηλαδή τον λαό των Κυκλώπων.
   Εάν θεωρήσουµε τους οφθαλµούς ως σηµεία φυγής, τότε τα δύο σε ένα –όπως συµβαίνει στην περίπτωση των Κυκλώπων– αλλοιώνουν την αίσθηση της προοπτικής και του βάθους πεδίου. Ο κύριος Πολύφηµος δηλαδή αγνοεί τη διαδοχή, τη διαβάθµιση, την ακολουθία, τον συσχετισµό, την ιεραρχία, την προτεραιότητα, την επικάλυψη, τη συνεργασία, την πλοκή, τη δοµή, την οργάνωση στον χώρο αλλά και στο κοινωνικό σύνολο.
   Η αίσθηση της προοπτικής και η απεικόνισή της εξελίσσονται παράλληλα µε την πολιτική οργάνωση της κοινωνίας. Στο εικαστικό διάστηµα από τον Τζιότο έως τον Κουρµπέ, η Ευρώπη πέρασε από τη φεουδαρχία στη δηµοκρατία του κοινοβουλίου. Αλλά στους δρόµους που εν συνεχεία χαράζει ο Πικάσο, τον ακολουθούν ελάχιστοι έως ότου επιστρέψει µαζί µας στην ελληνικότητα.
Αντιµέτωπος µε τον Οδυσσέα και τους άντρες του, ο Πολύφηµος µάχεται θλιβερά µόνος. Για τους Κύκλωπες διαβάζουµε: «Ζουν αποµονωµένοι, µακριά ο ένας απ’ τον άλλον, µέσα σε σπηλιές, χωρίς νόµους, καράβια, συµβούλια ή αγορές». Στην πάλη εναντίον ενός νοήµονος και οργανωµένου αντιπάλου δεν έχουν καµία τύχη.
   Η έξοδος του Πολυµήχανου από το σπήλαιο του Τέρατος ξεκινά µε το φλογάτο κρασί του Μάρωνος. Το ψευδώνυµο «Κανένας» σφραγίζει τον θρίαµβο της ευφυΐας πάνω στο κυκλώπειο µέγεθος του Πολύφηµου. Εάν δεν είναι το πρώτο, ασφαλώς είναι το διασηµότερο ψευδώνυµο των µύθων. Ακολούθησαν θεοί και δαίµονες. Ο Δίας όταν δεν µεταµορφώνεται σε ζώο καλύπτεται από ψευδώνυµα. Ο θεός του Παύλου ουδέποτε είχε όνοµα, έφερε πάντοτε πλήθος ψευδωνύµων. Οι εκχριστιανισθέντες εθνικοί τον ακολουθούν πιστά. Πατριάρχες, µητροπολίτες, ιερείς αγίασαν και διαβιούν µε ψευδή ταυτότητα όπως οι άνθρωποι του θεάτρου, οι µίµοι, οι ταχυδακτυλουργοί, οι θαυµατοποιοί στο τσίρκο ή στο καµπαρέ.
Η ίδια φενάκη σκεπάζει πολέµαρχους και πολιτικούς. Όπλο της Μοσάντ είναι «η µέθοδος της παραπλάνησης». Πρώτο χαρακτηριστικό στα εµβλήµατα, στα σήµατα, στα συνθήµατα, στους τίτλους των πολεµικών και πολιτικών επιχειρήσεων είναι το ψευδώνυµο. Κανείς δεν λέει: «Πάµε να συντρίψουµε το κράτος των µπολσεβίκων». Λέει: «Επιχείρηση Μαρίτα». Κανείς δεν λέει: «Θα διαλύσουµε τα Βαλκάνια». Λέει: «Επιχείρηση Μπαρµπαρόσα». Κανείς δεν είπε: «Θα κάνουµε χούντα στην Ελλάδα. Είπε: «Σχέδιο Περικλής». Κανείς δεν λέει: «Μια άλλη Δεξιά». Λέει: «ΠΑΣΟΚ». Πώς λένε την «επίδειξη πυγµής»; «Συγνώµη Ελληνιάδη». Πώς λένε «άει στο διάολο σκυλάραπα»; «Συγνώµη Χασάν».
   Εντούτοις, η χονδροειδής και αντιπαθέστατη χρήση των ψευδωνύµων δεν µειώνει το στρατήγηµα του Πολύτροπου. Ήταν ευφυέστατο και χαριτωµένο. Εάν ο δάσκαλος παρουσιάσει τον µύθο µε την ανάλογη τέχνη, ανταµείβεται µε τα κελαριστά χάχανα του πρώτου αλλά και του τελευταίου θρανίου. Ωστόσο, ο θρίαµβος του ήρωα και η απόλαυση του µύθου προϋποθέτουν την πλήρη αποβλάκωση του ακοινώνητου, αγοραφοβικού Πολύφηµου. Οι ίδιες ακριβώς προϋποθέσεις απαιτούνται και για την επιτυχία των επινοήσεων της κυβέρνησης και των ψευδωνύµων που επιστρατεύει (αντιεξουσιαστές της εξουσίας, Υπουργείο Προστασίας του Πολίτη, το Άβατον, έχω φίλους αναρχικούς). Ψευδώνυµα µε προορισµό ένα ανοργάνωτο, απολίτιστο πλήθος φοβικών και µοναχικών ατόµων, υπαρκτό ή υπό κατασκευήν.

   Γιάννης Καλαϊτζής