Υπάρχει ζωή μετά τα αφεντικά;

 Εφημερίδα των Συντακτών, 8-9 Μαρτίου 2014

 ---------------------------------------------------------------------------------------------------------

   Καπούτ

Και από άλλες στήλες έχουμε κατά το παρελθόν αμφισβητήσει την εγκυρότητα του αποφθέγματος «Η Ιστορία γράφεται από τους νικητές». Και ως ισχυρό επιχείρημα για το βάσιμο των αμφιβολιών μας αναφέραμε την περίπτωση του Θουκυδίδη που έγραψε, ως γνωστόν, την ιστορία του Πελοποννησιακού Πολέμου αλλά δεν συγκαταλέγεται βέβαια στο στρατόπεδο των νικητών.

Και εάν δεν σας έπεισε το όνομα του Αλιμούσιου ιστορικού (την παρρησία του οποίου εγγυάται η υπογραφή μας), θα καταφύγουμε στο παράδειγμα του Σουητώνιου. Οι βίοι των 12 Καισάρων που συνέγραψε «δίδουν πολυτίμους πληροφορίας επί του Α” αιώνος της αυτοκρατορίας, τας οποίας δεν ευρίσκομεν άλλοθεν και ως εκ τούτου οφείλομεν να χρησιμοποιούμεν μετά κριτικής περισκέψεως», διερωτώμενοι -συμπληρώνουμε εμείς- υπέρ τίνος επολέμησε ο συγγραφέας και ποιον πόλεμο ιστορεί πέραν όσων ενδιαφέρουν τον γαστρίμαργο Σαβαρέν-Μπριγιά και τον «διαβόητο ρυπαρογράφο» Αλφόνσο Δονάτο Φραγκίσκο μαρκήσιο ντε Σαντ.

Και όσον αφορά τον Βυζαντινό Προκόπιο (490-560), το ρητό της εισαγωγής προσαρμόζεται ούτω πώς: «Οι νικητές περιγράφουν τα απόκρυφα του αυτοκράτορα». Και τούτο, επειδή συνέγραψε (ο Προκόπιος) οκτώ βιβλία υπό τον τίτλο «Περί των πολέμων ο λόγος» και την «Περί κτισμάτων» πραγματεία και κατόπιν αφηγείται «τα ανέκδοτα» ή τη «Μυστική ιστορία» του Ιουστινιανού, «εν τη οποία καθυβρίζει τον βυζαντινό ηγεμόνα και τη σύζυγον αυτού» χάριν της κακεντρέχειας των φιλόγελων.

Αγαπητοί αναγνώστες στο β” μισό του 20ού αιώνος οι σεναριογράφοι του Χόλιγουντ υπηρετώντας την εξωτερική πολιτική των ΗΠΑ διασκευάζουν τον εν λόγω αφορισμό ως ακολούθως: «Την ιστορία γράφουν οι νικητές ισάξιων αντιπάλων». Ως εκ τούτου 20 χρόνια μετά τη Χιροσίμα και τη Νυρεμβέργη απολαύσαμε ταινίες στις οποίες μάχονται γενναίοι, πολυμήχανοι, ακατάβλητοι, σκληροί και μεγαλόψυχοι αντίπαλοι, υπήκοοι του Ρούσβελτ, του Χίτλερ, του Χιροχίτο, της Paramount και της Metro Goldwyn Mayer.

Αλλά είμαστε υποχρεωμένοι να δικαιολογήσουμε τον δυσοίωνο τίτλο του γραπτού μας διερωτώμενοι σε ποιο στρατόπεδο ανήκει ο Κούρτσιο Μαλαπάρτε, συγγραφέας του μυθιστορήματος «Καπούτ».

Ο Κουρτ Εριχ Σούκερτ (1898-1957), γνωστός με το ψευδώνυμο Μαλαπάρτε, ξεκίνησε τη σταδιοδρομία του ως δημοσιογράφος. Κέρδισε τη διεθνή αναγνώριση με τα μυθιστορήματα «Καπούτ» (1944) και «Δέρμα» (1949). Από το 1922 ήταν ενεργό μέλος του φασιστικού κόμματος έως το 1930. Απέκτησε κομμουνιστική ταυτότητα, εκδήλωσε ιδιαίτερο ενδιαφέρον για τον μαοϊσμό και πέθανε πιστός καθολικός στη Ρώμη τον Ιούλιο του ’57.

«Από αφηγηματικής πλευράς εκείνο που συναρπάζει στο “Καπούτ” (γράφει ο Αναστάσης Βιστωνίτης, εκδ. Μεταίχμιο) είναι ο τρόπος που συντίθενται οι κατά τόπους πολιτισμικές και κοινωνικές συνιστώσες. Τι σημαίνει ο πόλεμος για τη Σκανδιναβία, για την Ουκρανία, για τα Βαλκάνια, για τη Ρωσία; Ο ίδιος ο Μαλαπάρτε εξηγεί πως τίποτα δεν αποδίδει αυτό που ήταν η Ευρώπη στο τέλος του πολέμου (ένας σωρός ερείπια) όσο η γερμανική λέξη kaputt.

»Ο κόμης Αγκουστίν ντε Φοξά (σελ. 91, μτφρ. Παν. Σκόνδρας) βάλθηκε να εξιστορεί για το κομμάτι την ανθρώπινη σάρκα που είχαν βρει στο σακίδιο εκείνου του Ρώσου αλεξιπτωτιστή. Το δείπνο ήταν εξαίρετο, τα παλιά ισπανικά κρασιά έδιναν στον σολομό του Οουλου και στην καπνιστή γλώσσα ταράνδου μια ζεστή, λεπτή, γεύση ήλιου. Αρχισαν όλοι να διαμαρτύρονται, έλεγαν ότι ο Ρώσος αλεξιπτωτιστής δεν ήταν άνθρωπος, ήταν θηρίο, αλλά κανείς δεν άρχισε να ξερνάει, ούτε η κόμισσα Μάνερχαϊμ, ούτε η Δήμητρα Σλερν, ούτε ο πρίγκιπας Καντεμίρ, ούτε ο συνταγματάρχης Σλερν, υπασπιστής του Προέδρου της Δημοκρατίας, ούτε ο βαρόνος Μπενγκτ φον Τέρνε, ούτε ο Τίτου Μιχαϊλέσκου· κανείς δεν άρχισε να ξερνάει».

Αλλά γιατί αυτό; Σύμφωνα με τον Σαβαρέν-Μπριγιά, εάν η οικονομία είναι το ορεκτικό της κοινωνίας, η ιστορία (όπως αυτή του Ρώσου αλεξιπτωτιστή) είναι το χωνευτικό της. Οι καλεσμένοι του Μαλαπάρτε κοιμήθηκαν με ελαφρύ στομάχι. Ες αύριον τα σπουδαία